Η Σαντορίνη είναι γνωστή για το ηφαίστειό της, δηλαδή την Καμμένη, παλιά και νέα, η οποία βρίσκεται στην καλντέρα, δεσπόζει στο τοπίο και τραβά το βλέμμα όλων των επισκεπτών που χρυσοπληρώνουν ένα δωμάτιο με θέα σε αυτό. Στη πραγματικότητα η Σαντορίνη είναι σύστημα ηφαιστείων, μια διέξοδος του μάγματος από το εσωτερικό του φλοιού της γης στην επιφάνεια, και υπάρχουν αρκετά σημεία αυτής της διεξόδου που έχουν δώσει εκρήξεις επί εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Το πιό νοτιοδυτικό σημείο εξόδου είναι το ηφαίστειο των Χριστιανών. Στη μέση είναι η καλντέρα του σήμερα με τις Καμμένες και στο πιό βόρειοανατολικό σημείο είναι ο Κολούμπος. 
Στο άρθρο που παραθέτουμε θα διαβάσετε τα βασικά για το ηφαίστειο αυτό. Στη πραγματικότητα οι εκρήξεις και η έκκληση λάβας στη περιοχή έχουν ιστορία πάνω από 250.000 χρόνια και είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η λάβα προσπάθησε να βγει στην επιφάνεια από 26 διαφορετικά σημεία μέσα σε μια γραμμή μήκους 20 χιλιομέτρων, πρακτικά από το ακρωτήριο Κολούμπο; κοντά στην Οία μέχρι το νησάκι Άνυδρος. Οι 25 φαίνεται ότι είναι κρατήρες που άνοιξαν για μια και μόνη έκρηξη, θα τις λέγαμε "μικρές". Κάποιες από αυτές έχουν γίνει και πριν από τα 250.000 χρόνια.
Ο μεγάλος κρατήρας ο κύριος και ο σημερινός, 2 χιλιομέτρων διαμέτρου είναι πολύ κοντά στη ξηρά της Σαντορίνης και τελευταία φορά εξεράγει τη περίοδο τέλη Σεπτέμβρη με τέλη Δεκέμβρη του 1650.

Η έκρηξη εκείνη και κυρίως οι σεισμοί που προηγήθηκαν και τη συνόδεψαν, ευθύνονται για τη ζημιά που έπαθε η Επισκοπή και που προκάλεσε τη τελευταία παρέμβαση των ντόπιων στο μνημείο. Τελευταία, βέβαια, πριν τη πρόσφατη, του 2017-2022, της Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Όταν εξερράγει  ο Κολούμπος, ήδη υπήρχαν επί ενάμιση χρόνο σεισμοί. Κατά τις εκρήξεις του Σεπτεμβρίου του 1650 και μετά του Οκτωβρίου και Νοεμβρίου, η Επισκοπή όντας ήδη κτίριο 1400 ετών, έχασε την οροφή στο κύριο δωμάτιο (δεύτερη φορά που συνέβει αυτό μετά το 726 μΧ) και υπέφερε κι άλλο η νότια τοιχοποιία της η οποία έκλινε κι άλλο προς τη κατωφέρεια. Τότε οι Σικινιώτες, με πρωτεργάτες τις οικογένειες Νταμεσίνα και Σερφιώτη, έχτισαν τον τρούλο και έτσι για πρώτη φορά στήριξαν την οροφή όχι τους τοίχους, που δεν ενέπνεαν πλέον εμπιστοσύνη, αλλά σε κολώνες (πεσσούς). Μάλιστα για να χτιστεί ο ένας πεσός (ο βορειοανατολικός, ο δεξιά του ιερού) έπρεπε να φτιαχτεί στον ένα νεκρικό θάλαμο (τον νότιο) μια μεγάλη βάση για να πατήσει επάνω της. 
Την περίοδο εκείνη έγιναν κι άλλες παρεμβάσεις στον ναό και κυρίως χτίστηκαν τα κελιά που αποτέλεσαν το ανδρικό μοναστήρι της Επισκοπής. Γύρω στο 1680 το μοναστήρι πήρε και την επίσημη άδεια του Πατριάρχη.
Τη περίοδο της έκρηξης του Κολούμπου φαίνεται να περνούσε ήδη στην Επισκοπή τον περισσότερο καιρό του ο πρώτος αρχιεπίσκοπος Σίφνου Αθανάσιος, Σαντορινιός ιερομόναχος που είχε χριστεί τη δεκαετία του 1630 αρχιεπίσκοπος στην νεότευκτη αρχιεπισκοπή Σίφνου που πήρε όλα τα νησιά των Κυκλάδων κάτω από τη σκέπη της. Ο Αθανάσιος δεν είχε περιουσία και ο Πατριάρχης φρόντισε να τον "προικίσει" με γη, ανάμεσα στα κομμάτια της οποίας ήταν και το έφορο έδαφος της Επισκοπής. 

Ο Κολούμπος από το 1650 και μετά μένει ήσυχος. Μερικές φορές μας θυμίζουν την ύπαρξή του κάποιοι μικροσεισμοί γεννημένοι μέσα ή γύρω από τον μαγματικό του θάλαμο. Αυτός έχει μέγεθος 3 κυβικά χιλιόμετρα και βρίσκεται στην ίδια λεκάνη της Ανύδρου.
Πρακτικά αν κοιτάξουμε την Οία και πάμε το βλέμμα μας βόρεια προς την Ίο, όλη αυτή η απόσταση από κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας φιλοξενεί το "οικόπεδο" του Κολούμπου και κάτω από την επιφάνεια του βυθού φιλοξενεί το μάγμα του Κολούμπου.
Μικροσεισμοί έχουν γίνει πριν λίγα χρόνια και στα Χριστιανά, σημάδι ότι η φύση εργάζεται ακατάπαυστα. 
Πάντως εμείς, στη διάρκεια της δικής μας ζωής, έχουμε ελάχιστες πιθανότητες να δούμε έκρηξη του Κολούμπου. Για να μη πιαστούμε, όμως, απροετοίμαστοι όπως το 1650 (που παρότι οι άνθρωποι είχαν προειδοποιηθεί από τους σεισμούς όλο το 1649 και το 1650, δε μπορούσαν και να σηκωθούν να φύγουν από τα νησιά τους) οι επιστήμονες έχουν μελετήσει όλο το ηφαιστειακό σύστημα της Σαντορίνης, και μάλιστα ίσως πιό πολύ και έντονα από οποιοδήποτε άλλο ηφαίστειο στη γη. 
Στον Κολούμπο κατέβηκαν Αμερικανοί επιστήμονες πριν λίγα χρόνια και με βαθυσκάφος κατέγραψαν τον πυθμένα, τη ζωή εκεί, τα υγρά και αέρια που βγαίνουν από το έδαφος και με αισθητήρες ξέρουν ακριβώς τι συμβαίνει, την ώρα που συμβαίνει.
Αν, τώρα, εμείς θέλουμε να δούμε τι απέμεινε από την έκρηξη του Κολούμπου του 1650, δεν έχουμε παρά να πάμε στον Άη Γιώργη να βρούμε ελαφρόπετρες. Προέρχονται όλες από εκείνη την έκρηξη.

Διαβάστε το άρθρο για τον Κολούμπο εδώ